Het Boeck der Natuere

Eric Jorink

De Gouden Eeuw was niet alleen een bloeiperiode van economie en de kunsten, maar ook van de wetenschap. In deze baanbrekende studie laat Eric Jorink zien dat het zeventiende-eeuwse natuuronderzoek in de Republiek in hoge mate werd gemotiveerd door de gedachte dat de schepping een tweede boek Gods was. Naast pragmatische wiskundigen als Simon Stevin en Christiaan Huygens, was er een zeer grote groep filosofen, dominees en leken, voor wie de natuur geen neutraal domein was, maar een complex systeem van verwijzingen naar de bijbel en de schepper. Zoals Jacob Cats het uitdrukte: ‘Godt heeft twee grote boeken. Daer veel te vinden is voor die maer willen soecken. Het eerst is’t Heylig woord, het tweede Godes werken’. Natuuronderzoek was geen doel op zich, maar een eerbetoon aan de Heer. De bestudering van de wonderen der natuur was op alle denkbare wijzen verbonden met bijbelexegese, taalkunde, ontdekkingsreizen en schilderkunst. In dit rijk geïllustreerde boek passeren tal van uitleggers van het boek der natuur de revue: professoren die zich het hoofd braken over de diepere betekenis van hemeltekens, onderzoekers die insecten bestudeerden en aftekenden, en allerhande leken die grote verzamelingen van naturalia en ‘rariteyten’ bijeenbrachten. Eric Jorink is als onderzoeker verbonden aan het Huygens Instituut (knaw). Dit boek is een bewerking van zijn proefschrift, dat werd onderscheiden met een prijs van de Stichting Praemium Erasmianum.